Yetenek dediğimiz kavram ne demektir ?

“Çocuklar, yapabildikleri şeylerle hayatta izlerini bırakırlar, yapamadıkları şeylerle değil… Mutlu olmak demek becerilerini ve yeteneklerini  her ne olursa olsunlar üretken bir şekilde kullanmak demektir.”

~ Howard Gardner 

Her çocuğun içinde keşfedilmeyi bekleyen bir yetenek vardır. Yetenek kavramı son zamanlarda oldukça gündeme gelmektedir.  Dolayısıyla anne ve babaların gündeminde de “Yetenek” kavramı yer almaktadır. Peki bu Yetenek dediğimiz kavram ne demektir? En sade anlamıyla; Bir kimsenin bir şeyi anlama veya yapabilme niteliği, kabiliyetidir.

Çocuklar doğuştan belli bir yönelimle dünyaya gelirler. Ebeveynler kendi yönelimleri doğrultusunda çocuklarını yönlendirirler. Ancak okul öncesi dönem merak ve keşfetmenin zirve olduğu dönemdir. Özellikle erken yaşlarda bu yeteneklerin geliştirilmesi anne babaların elindedir. Özellikle merak duygusunun arttığı bu dönem aile tarafından desteklenmelidir. Bunun içinde öncelikle çocuğunuzun hangi gelişim döneminde olduğunu bilmek çok önemlidir. Hangi yaşlarda nasıl bir özelliklerin sizi beklediğini bilmek çocuğunuzun ilgi alanlarına karşı uygun bir yaklaşımda bulunmanızı sağlayacaktır.

Çocuklarınızın mutlu ve benlik algısı yüksek bireyler olması için dikkat etmemiz gerekenler;

Çocukların oynadığı oyunlar bize birtakım bilgi vermektedir. Örneğin hareketli yapılı bir çocuğunuz varsa onu spor, müzik dansa yönlendirmek gerekmekte ya da elinde tamir aleti bir şeyleri takıp çıkarmaya çalışıyor onu büyüteç ile inceliyorsa evin bir köşesinde fen ve doğa  ile malzemeler ile deney ve gözleme başlanmalıdır. Ve konuyla ilgili bilim klüpleri,resim kursları,atölyelere götürerek yetkili kişilerden bilgi alması sağlanmalıdır.

Kendini sözel olarak ifade eden devamlı mimik kullanan bir çocuğunuz var ise onu da tiyatroya yönlendirmek, soru sormasına fırsat vermek,taklit yapabileceği mekan yaratmak oldukça önemlidir.

Çocuğun sadece yeteneğinin olması başarılı olacağı anlamına gelmez. Son zamanlarda aileler çocuğun yeteneğini ve ilgi alanlarını keşfetmek için  dans,jimnastik,bale,futbol,basketbol,drama,keman  derslerine eş zamanlı olarak gidebiliyorlar. Bu durum bazen ailenin ihtiyacı olabilirken verilen mesajda bunlardan birinde mutlaka kendini yetiştirmelisin oluyor. Çocuklar bu gibi durumda ilgi alanlarını keşfetmek, temas etmek yerine onlara karşı ilgi azalıyor, ve vazgeçebiliyor. Hatta ebeveynleri tarafından doyumsuz olarak yorumlanabiliyor.

Yeteneklerin ve ilgi alanların keşfinde küçük meze tabakları gibi sunmak önemlidir. Çalışmanın başında bunun bir hobi olduğunu vurgulamak önemlidir. Merak duygusunu sorgulamak, ara sıra kendi aralarında değerlendirme çalışması yapmak gerekmektedir.

Özellikle küçük yaşlarda yapılan tek yönlü gözlemler ve çalışmalar çocuğun ilgi alanına yönelik bilgi verir. Örneğin; fen ve deney çalışmaları yapmak, pişirilebilir hamurlardan şekiller oluşturmak, kitap seçiminde özgür bırakmak,jimnastik,vurmalı enstrümanlar temel çalışmalar olarak kabul edilir.

Bunun için çocuğun yapmaktan keyif aldığı şeyleri farketmek önemlidir. Keyif aldığı şeyler kadar önemli olan şeylerden biride motivasyondur.

Anne Baba olarak dikkat etmemiz gereken noktalar ise;

• Çocuğun doğal oyununda neyden keyif aldığı veya almadığını gözlemlemek yeterince bilgi sağlayıcı olacaktır.
• Çocuğun mesleki yetenek gibi düşünmeden çok kişiliğini ön plana çıkarıp onu zenginleştirecek ilgi alanlarını değerlendirmek daha doğru olacaktır.
• Salt bir yetenek ve ilgi üzerinde durmaktansa amaçlarına nasıl ulaşmaları gerektiği konusunda desteklenmelidir.
• Çocuk isterse yapar,çocuğun içinden gelmeli gibi bir bakış açısı benimsenmemeli ve çocuğa bu konuda yaptırım uygulanmamalıdır.
• Çocuğun hangi etkinlikte ne kadar katılımcı ve mutlu olduğu gözlenmelidir.
• Mutlaka bir yeteneği keşfetmeliyim düşüncesine odaklanılması çocuk ve aile kaygılı ve sancılı sürek halini alabilir. Bunun içinde çocuğun kendisinin belirlediği bir hedefleri gerçekleştirmesi yararlı olur.
• Her çocuğun ilgi alanın farklı olduğu ve her çocuğun özel olduğu unutulmamalıdır.

Uzm  Psikolog Dicle Şanlı